Khảo sát do Decision Lab thực hiện, EuroCham công bố cho thấy chỉ số niềm tin của doanh nghiệp châu Âu đối với thị trường Việt Nam trong quý II/2023 đang có những biến chuyển mới. Khối ngoại đang nỗ lực vượt khó và cần thêm hỗ trợ từ phía chính sách để cải thiện nội lực, ứng phó thách thức.

Triển vọng quý III

Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) được thực hiện hàng quý được xem là thước đo hàng đầu để đánh giá góc nhìn của cộng đồng doanh nghiệp (DN) và các nhà đầu tư châu Âu về thị trường Việt Nam. Bằng cách thu thập phản hồi từ mạng lưới rộng lớn gồm 1.300 thành viên của EuroCham Việt Nam trong nhiều lĩnh vực, báo cáo cung cấp những đánh giá sâu sắc về bối cảnh kinh doanh hiện tại ở Việt Nam và đưa ra cái nhìn tổng quan về những kỳ vọng trong tương lai.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ DN cho rằng tính ổn định hoặc cải thiện kinh tế đã tăng 2%, chiếm gần một phần ba số lượng DN tham gia khảo sát. Dù BCI của quý II cho thấy DN vẫn cho rằng kinh tế toàn cầu hiện nay đầy thách thức nhưng báo cáo cũng cho thấy những tín hiệu khích lệ. Cụ thể, số lượng các nhà lãnh đạo DN cho rằng, triển vọng kinh doanh trong quý III/2023 sẽ tích cực đã tăng thêm 9% so với đánh giá của họ cho quý II/2023.

Theo đánh giá của EuroCham, các DN đang thận trọng đánh giá toàn cảnh. Chiến lược của họ là tập trung vào việc tối ưu hóa doanh thu và đơn hàng, với mức tăng nhẹ 4% trong tỷ lệ các công ty dự đoán sự sụt giảm trong hai lĩnh vực trên. Ngoài ra, số lượng các công ty có kế hoạch quản lý chặt chẽ các khoản đầu tư trong quý tới đã tăng thêm 7%. Dù vậy, việc lập kế hoạch cho lực lượng lao động vẫn ổn định, phản ánh cam kết duy trì sự ổn định trong bối cảnh hiện tại. Theo Giám đốc điều hành Decision Lab, ông Thue Quist Thomasen, trong giai đoạn đầy thử thách này, lĩnh vực dịch vụ cho thấy khả năng phục hồi, trong khi lĩnh vực sản xuất vẫn tồn tại nhiều thách thức.

Lao động lành nghề sẽ là động lực tăng trưởng

Phần lớn những người tham gia khảo sát nhấn mạnh cải cách quy định và sự sẵn có của lực lượng lao động lành nghề là động lực tăng trưởng then chốt cho các công ty của họ.

Tuy nhiên, thực tế là khối DN FDI vẫn đang đối mặt với khó khăn về mặt thủ tục trong tuyển dụng lao động nước ngoài. Hơn 80% DN châu Âu ở Việt Nam tham gia khảo sát cho biết họ gặp khó khăn ở các mức độ khác nhau. Thời gian xử lý kéo dài là vấn đề cấp bách nhất. Ngoài ra, gần một nửa số công ty được khảo sát gặp khó khăn với quy trình giải trình cho việc thuê lao động nước ngoài. Những trở ngại này ảnh hưởng tới việc chuyển giao kiến thức cho nhân sự Việt Nam và ảnh hưởng đến 3/4 số công ty được khảo sát.

Một số khó khăn khác mà DN khối ngoại phải đối mặt trong thời gian qua là thiếu điện khiến năng suất hoạt động và năng suất lao động giảm, sản xuất và dịch vụ bị gián đoạn. 53% nhà lãnh đạo DN châu Âu tham gia khảo sát cho rằng cơ sở hạ tầng hiện tại “không tương xứng” hoặc “tụt hậu”. Tuy nhiên, họ cũng nhìn nhận Chính phủ Việt Nam đã và đang tích cực thực hiện các biện pháp để giải quyết vấn đề này, đặc biệt là tập trung đẩy nhanh các dự án hạ tầng trọng điểm như xây dựng hệ thống đường cao tốc.

Sức hấp dẫn của Việt Nam

Bất chấp những thách thức trên, Việt Nam vẫn tiếp tục thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, với 48% số người tham gia khảo sát kỳ vọng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của công ty họ vào Việt Nam sẽ tăng trong quý tới. Tuy nhiên, có tổng cộng 40% DN bày tỏ không có kế hoạch tăng FDI, đánh dấu mức tăng 4% so với BCI trước đó. Dù vậy, Việt Nam vẫn củng cố vị trí là một trong năm điểm đến đầu tư hàng đầu của hơn 1/3 DN, cho thấy sức hấp dẫn lâu dài của đất nước.

Một trong những nguyên nhân lớn là Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – châu Âu (EVFTA). Khảo sát cho thấy hơn một nửa số DN được khảo sát hưởng lợi từ EVFTA. Trong số đó, 35% lãnh đạo DN cho biết thu được lợi ích từ việc cắt giảm thuế quan. Mặc dù vậy, các DN vẫn tiếp tục đối mặt với những thách thức trong việc tận dụng tối đa các thỏa thuận của Hiệp định, với các thủ tục hành chính và việc hiểu biết không đầy đủ về Hiệp định này.

Bên cạnh đó, các DN được khảo sát cũng phản ánh xu hướng dịch chuyển các hoạt động sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam chưa rõ nét. Các dự định và thực tế về việc chuyển hoạt động sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam đã giảm đi, với phần lớn (81%) các công ty chưa dịch chuyển bất kỳ hoạt động sản xuất nào. Trong số đó, chỉ có 3% DN đang xem xét việc dịch chuyển, và 2% đã chủ động lên kế hoạch cho việc dịch chuyển.

Chủ tịch EuroCham, ông Gabor Fluit cho biết, kinh tế Việt Nam chủ yếu dựa vào sản xuất và xuất khẩu, và đang phải chịu tác động lớn bởi tình hình khó khăn toàn cầu. Sự sụt giảm về xuất khẩu và các đơn hàng đã tác động lớn đến các DN châu Âu và cộng đồng DN nói chung. Để giải quyết những thách thức này, Chính phủ Việt Nam đã nhanh chóng thực hiện các giải pháp thiết thực, đặc biệt là bằng cách đẩy nhanh các dự án cơ sở hạ tầng quan trọng. “Chúng tôi đánh giá cao những nỗ lực này và tin rằng điều đó sẽ mang lại sự thúc đẩy đáng kể cho nền kinh tế trong dài hạn”, ông nói.

Minh Khuê