Khởi nguồn từ một tinh thần thép của người con đất Tổ
16 tuổi, chàng trai Lê Đức Nghĩa rời quê hương Phú Thọ, nhường suất học đại học cho em trai, để vào Nam lập nghiệp làm đủ mọi nghề để kiếm sống. “Bằng ngoại ngữ, rồi sau này là bằng về quản trị kinh doanh của tôi đều là bằng học tại chức”, ông Nghĩa bùi ngùi kể.
Chính những tháng ngày bươn chải ấy đã tôi luyện nên một tinh thần thép.Tháng ngày làm hướng dẫn viên du lịch cho người Tây, cơ duyên với ngành gỗ đã đến thông qua vị khách Đức chuyên kinh doanh và sản xuất đồ nội thất. Sau một thời gian làm việc, nhờ chăm chỉ và chăm học hỏi, ông Nghĩa được cử sang Đức học về ngành nội thất. Môi trường quốc tế cũng định hình tư duy “làm gì cũng phải chuẩn chỉnh, bài bản” cùng kiến thức vững chắc về mẫu mã và chất lượng của các sản phẩm gỗ và nội thất phương Tây. Vốn liếng, kinh nghiệm ấy hun đúc cho người thanh niên trẻ khao khát lập nghiệp, làm giàu trên mảnh đất quê hương mình vào năm 1994.
10 năm “lửa thử vàng”
Những năm 90 cũng có thể xem là thời kỳ khởi nghiệp “vươn biển” của ngành gỗ và nội thất Việt Nam. Cùng với rất nhiều doanh nhân mà về sau là tên tuổi truyền cảm hứng cho thế hệ doanh nhân thứ 3 của ngành gỗ và nội thất Việt Nam, chàng thanh niên Lê Đức Nghĩa, năm ấy 22 tuổi cùng đã nhập cuộc chơi với một công ty thương mại nhỏ mang tên Gỗ An Cường, chuyên nhập khẩu ván MFC và Laminate từ Đức. Những ngày đầu đầy gian nan, thị trường chưa biết rõ về gỗ công nghiệp, khách thì ngần ngại, bản thận lại thiếu vốn và công nghệ. Nhưng ông Nghĩa tin tưởng vào vật liệu mới, vào một xu hướng tất yếu của tương lai. Năm 1995, Việt Nam bình thường hóa quan hệ với Mỹ, nhiều doanh nghiệp đang phấn khởi tiến bước, đưa ngoại tệ về ngân khố quốc gia, đưa sản phẩm trong nước ra quốc tế. Tuy nhiên, thời cuộc thường thích thử thách những chiến binh. Sau một năm bắt đầu thi công nhà máy, khủng hoảng kinh tế châu Á 1997 như “đám mây đen” phủ lên. Chính lúc này, tinh thần thép của giai đoạn cơ cực, tự bươn chải từ sớm đã giúp ông Nghĩa luôn quan niệm bất cứ khủng hoảng nào cũng có thể được hóa giải khi chúng ta luôn sẵn sàng thách thức bản thân, làm những điều mới, tiên phong rẽ những con sóng mới.
Sau 12 năm “mua đi bán lại”, nhận ra thương mại không bền vững, ông Nghĩa đưa ra một quyết định táo bạo: thành lập nhà máy với niềm tin về một hướng đi lâu dài. Đây cũng là hướng đi chung của các nhà “tiên phong” thuở ấy, họ ngầm chia sẻ tư duy tự chủ chế biến, sản xuất để gia tăng giá trị sản phẩm, đi từ nội địa ra quốc tế. “Thời kỳ này rất khó khăn, vì làm sản xuất rất khó mà chúng tôi lại chỉ có khoảng chục nhân viên. Chúng tôi bắt đầu bằng cách mua lại những máy móc cũ của Đức, của Ý và mời những chuyên gia từ nước ngoài sang đây chuyển giao công nghệ. Đầu tư sản xuất cũng khắc nghiệt lắm, có lúc tưởng chừng tiêu rồi, nhưng lúc khó khăn thay vì dừng lại tôi vẫn vay thêm ngân hàng củng cố chất lượng tốt hơn, vì tôi chọn đối tượng khách hàng quốc tế tầm trung và cao cấp” (2), ông Nghĩa nhớ lại ngày đầy lập nghiệp. Cái quyết tâm ấy tạo nên nhà máy đầu tiên đặt tại Bình Dương, có diện tích 90.000m2.
Năm 2014, khi doanh thu cán mốc 1.000 tỉ đồng, An Cường rơi vào trạng thái hỗn loạn và chính ông Nghĩa nhận ra năng lực quản trị đã đến giới hạn. Thay vì “thay máu” toàn bộ, ông chọn phương pháp bổ sung năng lực còn thiếu. Với quyết tâm cao độ, ông chi ra gần 2 triệu đô để tái cấu trúc công ty. Đây là một con số bất ngờ, khi so với lợi nhuận sau thuế chỉ khoảng 100 tỷ đồng. An Cường bắt đầu bằng việc thuê một công ty kiểm toán trong nhóm Big Four với chi phí 500.000 USD. Chiến lược tái cấu trúc tập trung vào việc biến mỗi xưởng sản xuất thành một công ty thu nhỏ, mỗi xưởng có một quản đốc chịu trách nhiệm quản lý 50 nhân công. Công ty cũng bổ sung nhiều vị trí chuyên trách cấp cao với năng lực chuyên môn vững chắc như Giám đốc kỹ thuật, Giám đốc kế hoạch, Giám đốc tài chính… Thậm chí, một giám đốc nhà máy người Singapore được trả lương tới 200.000 USD/năm. Sau đó, An Cường tiếp tục đầu tư 1,2 triệu USD để mua và vận hành hệ thống quản trị SAP. Ông Nghĩa khẳng định vai trò của người lãnh đạo: “Người đứng đầu phải lăn lộn vào, nếu mình không hiểu thì làm sao hỗ trợ nhân sự vận hành được”. “Nước cờ” tái cấu trúc đã giúp nâng cao giá trị doanh nghiệp, mở ra một giai đoạn phát triển mới, khi An Cường “lọt” vào mắt xanh nhiều quỹ đầu tư.
Quả ngọt và hành trình tăng tốc cùng nhau
Để đi sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, cạnh tranh với những tập đoàn quốc tế có lịch sử hàng trăm năm, vốn rẻ và thị trường rộng, chiến lược phát triển của An Cường được quán triệt theo 2 cột trụ . Thứ nhất, thay vì cạnh tranh bằng quy mô, công ty tập trung vào sự đột phá về sản phẩm, thông qua công nghệ sản xuất tiên tiến, sự khéo léo của người Việt và tinh thần học hỏi không ngừng. Thứ hai, công ty phát triển bám sát các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe hàng đầu về chất lượng và an toàn. Theo ông chủ Gỗ An Cường: “Công nghệ có thể mua được, chất lượng khi mình đã chuẩn hoá rồi cũng không ngại. Khó nhất là ra thế giới. Cùng ngành hàng như mình, những tập đoàn quốc tế hàng trăm năm, thị trường rộng lớn, mở nhà máy sáu tháng đã chạy hết công suất có lời rồi. Mình hai năm mới chạy hết công suất. Nguồn tiền của họ rẻ, lãi suất 1 – 2%, mình tới 7 – 8%… Cạnh tranh rất mệt mỏi, nhất là đụng với Trung Quốc, Malaysia. Phải làm thật tinh tế, đầu tư máy nhỏ hơn, dây chuyền “độc”, cao cấp hơn, để làm ra những chi tiết họ không làm được, cùng với những tiểu xảo nhờ tay nghề thủ công, bao bì đẹp… “
Năm 2015, Gỗ An Cường đạt doanh thu hơn 70 triệu đô la Mỹ, nhân sự đạt 1.300 lao động. Vừa ổn định, người sáng lập lại nhen nhóm ý định mở rộng sản xuất, lớn hơn và nhanh hơn. Nhưng ngặt nỗi không có vốn. Trước những gợi ý như vay ngân hàng hay mượn người thân, ông Nghĩa đã chọn một hướng đi táo bạo hơn: gọi vốn từ quỹ đầu tư. Vượt qua những e ngại về việc chia sẻ quyền sở hữu và tầm nhìn, ông đã tìm đến và thành công nhận được sự đồng hành từ quỹ đầu tư VinaCapital. “Các quỹ đầu tư là những người luôn đi trước chúng ta một cái đầu. Họ có kiến thức đa ngành và vững về vấn đề quản trị. Vì vậy, nguồn vốn của Vinacapital và sau đó là quỹ đầu tư Sumitomo Forestry của Nhật đã đem đến một làn sóng mới cho sự phát triển của An Cường. Nếu không gọi được vốn, hiện nay chúng tôi sẽ chỉ có khoảng 500 công nhân. Và mặc dù tôi có thể nghỉ ngơi, tận hưởng cuộc sống nhưng sẽ không có được một An Cường như ngày hôm nay”, ông Lê Đức Nghĩa chia sẻ.
(Từ trái sang phải: Ông Kitahashi Masami – CEO Sumitomo Forestry Việt Nam, ông Kawazoe Shinichi – Giám đốc Nhà máy Sản xuất cửa Sumitomo Forestry Crest tại Nhật Bản, ông Lê Đức Nghĩa – Chủ tịch HĐQT Gỗ An Cường, bà Đặng Phạm Minh Loan – Phó giám đốc điều hành VinaCapital, ông Tatsuo Iwagaki – CEO Sumitomo Forestry Singapore)
Được tiếp sức bằng nguồn vốn 30 triệu đô từ VinaCapital và sau đó là 60 triệu đô từ Sumitomo Forestry, An Cường bước vào giai đoạn nhảy vọt từ 2016 – 2019. Tiên phong ứng dụng công nghệ EIR (Embossed In Register) từ Đức, An Cường đã tạo ra bề mặt gỗ công nghiệp có vân chân thực như gỗ tự nhiên, một bước đột phá lớn của ngành. Tiếp tục qua năm 2019, hàng ngàn tỉ đồng được rót vào dự án xây dựng nhà máy mới, nâng tổng diện tích lên 240.000m2 với loạt trang thiết bị máy móc hiện đại và đi sớm trong công tác chuyển đổi số bằng hệ thống SAP S/4HANA. Điều này cho phép mô hình One-stop Shopping Center được triển khai thuận lợi, biến công ty thành nhà cung cấp giải pháp gỗ nội thất toàn diện thay vì chỉ bán sản phẩm đơn lẻ như trước đây. Thời điểm này, đơn vị hợp tác với các thương hiệu phụ kiện nội thất nổi tiếng thế giới như Hettich, Imundex, Ecobuilding để hiện đại hoá các giải pháp chuẩn quốc tế cho thị trường. Vị thế “người dẫn đầu” ngành gỗ công nghiệp Việt Nam được tái khẳng định mạnh mẽ, sẵn sàng cho bứt phá trong cuộc chơi lớn ngoài kia biên giới.
“Cũng trong giai đoạn này, chúng tôi liên tục nhận chứng nhận như Green Label, Super 02 .. và là doanh nghiệp đầu tiên trong ngành gỗ công nghiệp tại Việt Nam đạt chứng nhận ISO 14064 về kiểm kê khí thải. Bên cạnh đó chúng tôi cũng rất vinh dự nhận được các giải thưởng như Thương hiệu Quốc gia, top 100 doanh nghiệp phát triển bền vững, giải thưởng CSA, 500 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam, top 50 doanh nghiệp VN xuất sắc”, chủ tịch An Cường tự hào nhớ lại. Sau dịch Covid, chiến lược số hoá vẫn tiếp tục được khối vận hành đáp ứng đạt được hiệu suất công việc cao nhất, tương thích với năng lực sản xuất của doanh nghiệp, hướng tới mục tiêu trở thành doanh nghiệp thông minh.
Nhân tố X phía sau thành : Triết lý đột phá trong thứ mình làm tốt nhất
Câu tục ngữ: “Thất bại là mẹ thành công” bao đời chẳng phai. Dĩ nhiên, chỉ với những người biết phủi đầu gối, đứng dậy, nhìn sâu vào thất bại để đi tiếp. Thành công hiện tại của công ty được xây dựng trên nền tảng của nhiều đoạn ‘trầm” của doanh nghiệp và cả chính thất bại của chính nhà sáng lập. Năm 2005, khi An Cường đã hoạt động tương đối ổn định, ông Nghĩa thử mở nhà hàng, đầu tư 2 tỷ nhưng thất bại. Tiếp tục, ông cùng bạn mở công ty quảng cáo cũng thất bại luôn. Sau đó, ngoài ngành gỗ, ông từ chối mọi đề nghị, chỉ tập trung vào đúng chuyên môn cốt lõi. Triết lý này còn thể hiện rõ trong cách công ty tiếp cận các đơn hàng lớn. Khi nhận được những hợp đồng trị giá hàng trăm tỷ đồng, thay vì ôm đồm toàn bộ và thuê ngoài các phần không phải thế mạnh, An Cường chỉ nhận đúng những phần mà họ làm tốt nhất. Đồng thời, họ giới thiệu những đối tác uy tín cho các phần việc còn lại, tạo nên sự hợp tác bền vững và hiệu quả. “Thêm vào đó, chúng tôi tập trung nguồn lực. Thay vì việc cho rằng xuất khẩu, bán hàng ở đâu thì mở nhà máy sản xuất ở đấy, chúng tôi sản xuất trên quy mô lớn và tập trung ở một khu vực để có thể kiểm soát chất lượng hiệu quả hơn. Và đó chính là lý do mà chúng tôi có thể trở thành doanh nghiệp đầu ngành gỗ”, chủ tịch An Cường cho biết thêm. Ngoài ra, thuật quản trị của, ông Nghĩa đề cao quản trị doanh nghiệp bằng hệ thống, không phải bằng con người. An Cường không phụ thuộc vào “một ông giỏi” mà xây dựng quy trình, hệ thống phần mềm sẵn có và tuyển người để vận hành trên hệ thống đó.
Hiện tại, An Cường sở hữu hơn 1.300 mẫu mã sản phẩm đa dạng từ vân gỗ tự nhiên, đồng vân, đến các hiệu ứng giả sơn, vân vải, vân da, vân đá… cùng các loại lõi ván chống ẩm, chống cháy. Doanh nghiệp cũng đầu tư hệ thống pin mặt trời áp mái, từng bước hiện thực hóa mục tiêu ESG và tiến tới phát thải ròng bằng 0. Sản phẩm của công không chỉ đáp ứng yêu cầu thẩm mỹ cao, mà còn bảo đảm an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng và thân thiện với môi trường. 28 showroom phủ khắp Việt Nam và doanh thu trung bình 4.000 tỷ đồng/năm là những “con số biết nói” về sự thành công ở thị trường nội địa và khẳng định vị thế trên các quốc gia khó tính như Nhật Bản, Mỹ, Canada…
An Cường còn là doanh nghiệp năng nổ trong các hoạt động phát triển cộng đồng ngành và thực hành tinh thần phát triển bền vững. Đơn cử như chương trình trồng 2.000 cây xanh tại Vườn Quốc gia Bến En, Thanh Hóa, cùng Trung tâm bảo tồn thiên nhiên Gaia góp phần chống biến đổi khí hậu và bảo vệ nguồn nước. Hay việc tài trợ 2,5 tỷ đồng cho Quỹ Bảo trợ Trẻ em Việt Nam (2022 – 2026), hỗ trợ nhiều chương trình giáo dục, sức khỏe cho trẻ em khó khăn và đóng góp 1 tỷ đồng hỗ trợ thành lập Công ty Nghị Lực Sống. Năm 2024, An Cường là công ty gỗ duy nhất trong top 50 doanh nghiệp phát triển bền vững 2024.
30 năm nhìn lại, những tấm ván nhập khẩu rời rạc thuở đầu đã xếp thành nền móng cho một đế chế cung cấp các giải pháp gỗ khắp cả nước, xuất khẩu tấm ván gỗ đệp từ kiểu dáng đến chất lượng ra thế giới. Từ một nhà máy rộng 35.000m², doanh nghiệp đã vươn mình trở thành một “gã khổng lồ” với hơn 240.000m² diện tích sản xuất tại Bình Dương, vận hành đều đặn 22 giờ mỗi ngày với công nghệ châu Âu. Quy mô nhân sự cũng tăng vượt bậc, từ vài chục người lên gần 3000 lao động, nhân viên lành nghề. Và từ một doanh nghiệp nhỏ với sản phẩm đơn lẻ, An Cường đã trở thành một hệ sinh thái vững mạnh, khẳng định vị thế dẫn đầu tại Việt Nam và Đông Nam Á, cùng ngành gỗ Việt vươn xa trên bản đồ thế giới, định vị hình ảnh về những sản phẩm chất lượng, mẫu mã đặc sắc không thua kém quốc gia tiên tiến.
Với những đóng góp xuất sắc trong sản xuất, kinh doanh, đổi mới sáng tạo và trách nhiệm xã hội, công ty đã nhận được nhiều giải thưởng như Top 25 thương hiệu dẫn đầu (tạp chí Forbes), Nơi làm việc tốt nhất Châu Á (HR Asia Awards), Vietnam Value, top 10 Sao Vàng Đất Việt, top 50 Công ty Xuất Sắc Nhất Việt Nam. Tuy nhiên, chắc chẳng giải thưởng nào lớn bằng niềm tự hào những tấm gỗ, cánh cửa, ván sàn sản xuất bằng trí tuệ, năng lực, kỹ thuật từ Việt Nam đang tổ điểm cho hàng ngàn, hàng triệu không gian khắp muôn nơi. Trưởng thành và lớn mạnh cùng sự hùng mạnh ngành gỗ Việt từ những năm tháng anh em còn chia nhau chiếc bánh hộp sữa khi tăng ca, đấy là sự hãnh diện, một chiếc “huân chương” vô hình vô giá.
“Cái đẹp, sự đa dạng phong phú của nội thất làm cho tôi bị cuốn hút và theo luôn. Ngày xưa gỗ công nghiệp giả lắm, cực kỳ xa lạ. Giờ gỗ công nghiệp còn đẹp hơn cả gỗ tự nhiên, cho trí tưởng tượng người ta đi xa hơn.” Ông Lê Đức Nghĩa nhìn những tấm MFC, ván gỗ, cửa gỗ đa vân đang kiêu hãnh dựng đều khắp showroom, trìu mến như nhìn những người bạn cùng dãi dầu nắng mưa. Ông Nghĩa yêu gỗ, yêu sản phẩm của mình. Điều đó không cần bàn cãi. Vị chủ tịch An Cường là hình mẫu lãnh đạo làm gương, chẳng nề hà từ việc vào nhà máy lái xe nâng, xe tải, vào phân xưởng kiểm tra từng lớp sơn, lớp phủ với anh em kỹ thuật. Những năm tháng đầu nhìn lại, mồ hôi hẳn luôn ướt đẫm tấm lưng, còn trái tim không ngừng reo nhịp hồ hởi về tương lai. Và ông làm được, dựng một cơ đồ cùng tập thể kỷ luật, nhiệt huyết, thay đổi suy nghĩ của thị trường về tấm gỗ công nghiệp bằng đôi tay, trí óc mình.
Ông từng nói rằng: “Tính tôi nóng lắm, khó nhất là vượt qua lực cản trong chính mình.” Có lẽ, hành trình 31 năm qua, ông đã vượt qua rất nhiều “vùng an toàn”, hết mình theo đuổi khát vọng hùng cường doanh nghiệp, biến gỗ công nghiệp từ một khái niệm xa lạ thành chất liệu kiến tạo bền chắc, góp phần làm giàu đất nước, đóng góp cho xã hội.
Uyên Bùi
