Việt Nam đang ngày càng nỗ lực hơn trong việc đảm bảo nguồn gốc minh bạch của nguyên liệu gỗ trong sản xuất nội thất cung ứng cho thị trường thế giới, đặc biệt là Mỹ. Tại diễn đàn Lâm nghiệp PEFC 2025, diễn ra ngày 8/5 vừa qua tại TP. Hồ Chí Minh, các chuyên gia trong nước và quốc tế đã ghi nhận thực tế đáng tự hào này.
Diễn đàn Lâm nghiệp PEFC 2025, do Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam (VAFS) và Tổ chức Chứng chỉ rừng (PEFC) tổ chức.
Tính pháp lý trên chuỗi nguyên liệu
Chương trình có định hướng thương mại toàn cầu về phát triển bền vững để khám phá các xu hướng mới nhất trong chứng chỉ rừng và thương mại lâm sản, đồng thời thảo luận về tương lai của quản lý rừng có trách nhiệm. Phát biểu tại sự kiện, ông Vũ Thành Nam, Trưởng phòng Sử dụng rừng và Thương mại lâm sản thuộc Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, hiện diên tích rừng tự nhiên của Việt Nam chiếm hơn 10 triệu ha và rừng trồng hơn 4 triệu ha. Với chủ trương không khai thác rừng tự nhiên nhằm mục tiêu bảo tồn, hoạt động khai thác gỗ hiện nay chủ yếu dựa vào rừng trồng.
Trong giai đoạn 2021-2024, Việt Nam đã nỗ lực đáng kể trong phát triển rừng, trồng mới 1,034 triệu ha, đạt bình quân 258 nghìn ha mỗi năm. Nguồn nguyên liệu gỗ trong nước hiện nay đáp ứng khoảng 75% nhu cầu tiêu dùng nội địa và xuất khẩu. Tính hợp pháp của nguồn gỗ trong nước được Việt Nam xác định qua hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp, với nhiều quy định liên quan đến gỗ và kiểm tra theo chuỗi, từ đất đai, trồng rừng, khai thác đến vận chuyển. “Mục tiêu về môi trường đến năm 2030 bao gồm duy trì tỷ lệ che phủ rừng ổn định ở mức 42-43% và đạt 100% diện tích rừng tổ chức được quản lý bền vững”, ông Nam nói.
Với 30% nguyên liệu gỗ nhập khẩu, Việt Nam đang tuân thủ nghiêm túc các quy định truy xuất nguồn gốc của quốc tế. Ông Nguyễn Hoài Bảo, Tổng thư ký HAWA nhấn mạnh, việc sử dụng gỗ có chứng chỉ hợp pháp và bền vững không chỉ là yêu cầu bắt buộc theo quy định mà còn là trách nhiệm với môi trường. Người mua ngày càng quan tâm đến yếu tố môi trường và đặt ra yêu cầu cao hơn. Việt Nam đã ký nhiều hiệp định thương mại với các thị trường lớn như EU và Mỹ, do đó, doanh nghiệp (DN) phải tuân thủ yêu cầu về nguồn gốc hợp pháp và sử dụng gỗ có chứng chỉ bền vững.
Năm 2024, Việt Nam nhập khẩu khoảng 2,8 tỷ USD gỗ. Trong đó, phần nhiều là gỗ từ Mỹ, đặc biệt là gỗ cứng, trở thành thị trường nhập khẩu gỗ cứng lớn thứ hai của Mỹ, chỉ sau Trung Quốc. Sau căng thẳng thương mại Mỹ – Trung, chiến lược “Trung Quốc + 1” đã khiến nhiều nhà nhập khẩu lựa chọn Việt Nam làm điểm đến thay thế. Hiện tại, Việt Nam là một trong năm quốc gia xuất khẩu nội thất nhiều nhất thế giới. Ông khẳng định: “Việc sử dụng gỗ chứng chỉ mang lại nhiều lợi ích cho DN Việt Nam, bao gồm việc kể câu chuyện thương hiệu tốt hơn, nâng cao giá trị sản phẩm, tiếp cận phân khúc thị trường cao cấp hơn, kiểm soát rủi ro và đảm bảo chất lượng sản phẩm tốt hơn”.
Củng cố vị thế
Mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững của Việt Nam đến năm 2030 bao gồm việc đưa kim ngạch xuất khẩu lâm sản lên 25 tỷ USD vào năm 2030. Ông Nguyễn Hoài Bảo cho biết, Việt Nam đang tích cực kiểm soát nguồn gỗ nhập khẩu, đặc biệt là từ các vùng có độ rủi ro và nhạy cảm. Các biện pháp bao gồm ký Hiệp định VPA/FLEGT với châu Âu để phân loại vùng địa lý tích cực và chưa tích cực, xây dựng chính sách phân loại doanh nghiệp, tập huấn cho hải quan và kiểm lâm, ký thỏa thuận với các nước cung cấp (ví dụ: Ghana), và áp dụng công nghệ để kiểm soát.
Ông Jason Metnick, Phó chủ tịch cấp cao của Sustainable Forest Initiatives (SFI) đánh giá, Mỹ là thị trường nhập khẩu nội thất lớn trên thế giới và phụ thuộc nhiều vào sản phẩm từ Việt Nam. Ngược lại, phần lớn đồ nội thất xuất khẩu của Việt Nam cũng hướng đến thị trường Bắc Mỹ. Muốn giữ được vị thế và mở rộng thị trường, chuỗi cung ứng sản phẩm của DN nội thất Việt Nam buộc phải bền vững và hợp pháp ngay từ yếu tố nguyên liệu đầu vào. Hiện, SFI và Canadian Wood đang hợp tác để nâng cao nhận thức về gỗ được chứng nhận PEFC và SFI cho chuỗi cung ứng toàn cầu.
Chiến lược của SFI bao gồm việc giáo dục các thương hiệu có ảnh hưởng tại thị trường Bắc Mỹ như Costco, Target, Williams & Sonoma, Crate & Barrel về lợi ích của chứng nhận PEFC và SFI. Thông qua yêu cầu từ phía các đơn vị đặt hàng, DN Việt Nam sẽ định hình lại câu chuyện bền vững của mình tốt hơn, đáp ứng trúng đích yêu cầu thị trường. ông Jason Metnick tư vấn: “Những nỗ lực của SFI nhằm tăng cường nhận thức và nhu cầu về gỗ có chứng chỉ tại thị trường Mỹ là yếu tố quan trọng giúp Việt Nam duy trì và phát triển vị thế của mình. Bằng cách đáp ứng các yêu cầu về tính hợp pháp và bền vững thông qua các hệ thống chứng chỉ như PEFC và SFI, DN Việt Nam có thể tiếp cận các phân khúc thị trường cao cấp, xây dựng niềm tin với người tiêu dùng và đối tác quốc tế, từ đó củng cố vị thế trung tâm sản xuất và xuất khẩu lâm sản hàng đầu thế giới”.
Hà Phương
