Khi tập trung quá nhiều vào việc giảm thiểu lượng khí thải carbon, chúng ta đang bỏ qua các lĩnh vực gây hại khác của ngành xây dựng với tư cách là một ngành công nghiệp.
Kể từ khi Thỏa thuận Paris được ký kết vào năm 2015, một số tổ chức trong ngành xây dựng đã chủ trương triển khai mọi nỗ lực trong việc thực hiện các hướng dẫn và công cụ tính toán để có thể đạt được mục tiêu Net Zero (mức phát thải ròng bằng 0) vào năm 2050.
Làm hòa với thiên nhiên
Tôi cho rằng các kiến trúc sư phải bắt đầu chú trọng nhiều hơn đến việc bảo vệ đa dạng sinh học trong các dự án của họ. Đã đến lúc chúng ta phải làm hòa với thiên nhiên. Các kiến trúc sư nên bổ sung những nguyên tắc giảm thiểu tác động đến đa dạng sinh học vào dự án của mình, dù là công trình lớn hay nhỏ và bị ràng buộc như thế nào.
Chắc chắn là vẫn còn nhiều việc phải làm để giảm lượng carbon trong ngành xây dựng, nhưng khi tập trung toàn bộ nguồn lực để thực hiện, chúng ta đang quên mất hai điều quan trọng.
Thứ nhất, bền vững không chỉ giới hạn trong việc tác động đến môi trường. Năm 1987, Liên Hợp Quốc định nghĩa tính bền vững là sự cân bằng giữa tác động đến môi trường, kinh tế và xã hội của bất kỳ dự án nào – đây là ba thành tố cơ bản của tính bền vững. Chúng ta quên rằng bền vững liên quan đến nhiều vấn đề hơn là chỉ riêng lượng khí thải carbon.
Thứ hai, ngoài việc góp 38% vào lượng khí thải carbon và khí nhà kính, ngành xây dựng còn có tác động tiêu cực rộng hơn. Giờ đây, sau khi đã có lộ trình để hướng tới việc giảm lượng carbon, chúng ta cần xem xét tính bền vững một cách tổng thể để chú ý hơn đến các lĩnh vực khác mà ngành đang gây hại.
Đa dạng sinh học sẽ là một trong những vấn đề quan trọng mà chúng ta cần giải quyết tiếp theo. Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, cơ sở hạ tầng và môi trường xây dựng là nguyên nhân khiến 29% số loài bị đe dọa. Ước tính 44% GDP toàn cầu ở các thành phố có nguy cơ bị gián đoạn do thiên nhiên bị tổn hại.
Quay trở lại khái niệm ba thành tố cơ bản của tính bền vững, việc đưa các giải pháp lấy thiên nhiên làm gốc vào thiết kế sẽ có tác động xã hội tích cực đến cộng đồng địa phương và người sử dụng nhà. Tăng cường đa dạng sinh học có liên quan trực tiếp đến việc cải thiện sức khỏe và hạnh phúc, nhất là sức khỏe tâm thần.
Thêm 10% mức tăng ròng vẫn không đủ
Các chính trị gia đang dần nhận thức được vấn đề này. Hội nghị thượng đỉnh COP15 đã bắt đầu hướng tới một hiệp ước toàn cầu mới về bảo vệ thiên nhiên. Tại Vương quốc Anh, Kế hoạch Môi trường 25 năm của Chính phủ yêu cầu tất cả các hoạt động phát triển mới ở Anh phải nâng cao đa dạng sinh học ít nhất 10% theo thước đo dựa trên môi trường sống.
Luật này dự kiến có hiệu lực trong tháng 11 và cần được tất cả các bên liên quan đến môi trường xây dựng xem xét – từ nhà thiết kế, kiến trúc sư đến tổ chức tài chính và nhà tư vấn tài sản. Nhưng thêm 10% mức tăng ròng vẫn không đủ để có thể giảm bớt tác động tiêu cực mà lối sống của chúng ta đã gây ra cho đa dạng sinh học.
Chúng ta cần sáng tạo và đổi mới. Chúng ta cần tìm ra những cách thông minh để cung cấp không gian xanh và hành lang cho đời sống hoang dã và nơi trú ẩn cho các loài động vật khác nhau. Chúng ta cần khuyến khích quá trình thụ phấn và tạo ra cơ sở hạ tầng xanh trên quy mô lớn bất cứ khi nào có thể.
Tôi kêu gọi tất cả kiến trúc sư và các bên liên quan trong ngành xây dựng xem xét các dự án hiện tại của họ dựa trên báo cáo BiodiverCities của WEF, trong đó các chuyên gia đã liệt kê một loạt năm chiến lược chính để bổ sung vào dự án xây dựng nhằm tăng cường đa dạng sinh học.
Đầu tiên, chúng ta phải làm cho môi trường xây dựng trở nên nhỏ gọn hơn. Giảm sự mở rộng đô thị, bớt phá hủy môi trường sống hoang dã và hệ động thực vật. Chúng ta nên có cách tiếp cận với bất kỳ vùng đất nào chưa được xây dựng để có thể sử dụng cho các mục đích khác ngoài đô thị hóa.
Thứ hai, chúng ta phải thiết kế theo những cách tiếp cận tích cực với thiên nhiên bằng cách xây dựng những tòa nhà chia sẻ không gian với thiên nhiên và ít lấy con người làm trung tâm hơn. Mọi sự phát triển phải bao gồm không gian thân thiện với thiên nhiên và cầu nối sinh thái để kết nối môi trường sống cho động vật hoang dã. Nếu bắt đầu lấy đa dạng sinh học làm cốt lõi của thiết kế dự án, thì tôi tin chắc chúng ta sẽ tạo ra những địa điểm xanh hơn và hấp dẫn hơn.
Cần suy nghĩ lại những gì chúng ta đang làm
Chúng ta cần các tiện ích đô thị tương thích với hành tinh. Để ngăn chặn tình trạng tổn thất đa dạng sinh học, chúng ta cần các tiện ích quản lý hiệu quả ô nhiễm không khí, nước và chất thải rắn trong môi trường đô thị. Chúng ta có thể triển khai các công nghệ mới có thể biến đổi các tiện ích đô thị, làm cho chúng tương thích với hành tinh.
Chúng ta cần cơ sở hạ tầng kết nối tích cực với thiên nhiên như đường bộ, đường sắt, đường ống và bến cảng. Muốn chuyển đổi trong các lĩnh vực này, chúng ta cần thay đổi trong cách tiếp cận đối với việc lập kế hoạch nhằm giảm thiểu tác động đến đa dạng sinh học bằng cách sẵn sàng chấp nhận những sự thỏa hiệp để tăng cường đa dạng sinh học. Xây dựng các hành lang bảo vệ đời sống hoang dã và chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo trong giao thông là những yếu tố chính của cơ sở hạ tầng kết nối tích cực với thiên nhiên.
Đã đến lúc phải suy nghĩ lại những gì chúng ta đang làm với tư cách là một ngành công nghiệp và nhận thức được rằng khi tập trung quá nhiều đến việc giảm lượng carbon, chúng ta đang bỏ qua các lĩnh vực khác mà ngành xây dựng gây hại không kém. Chúng ta cần giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và tính bền vững từ mọi phương diện. Chúng ta cần thiết kế một cách toàn diện, có tính đến ba thành tố căn bản của tính bền vững và mọi tác động liên quan đến nó.
Michelle Sanchez – Trưởng nhóm Phát triển bền vững RSHP (Anh)
Minh Chính (Nguồn: dezeen.com)
