Hoàn thiện hệ sinh thái công nghiệp nội thất: Tự cường để vươn xa

Ngành nội thất Việt Nam đang đứng trước ngã rẽ để khẳng định vị thế toàn cầu, nhưng những thách thức từ thuế quan, quy định quốc tế và xu hướng địa phương hóa chuỗi cung ứng đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động hoàn thiện hệ sinh thái ngành, nâng cao nội lực để cạnh tranh phát triển bền vững.

Nhiều rào cản mới đang hình thành

Năm 2024, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ Việt Nam đạt 16,25 tỷ USD, tăng 20,3% so với năm 2023, vượt qua kỷ lục năm 2022. Thị trường Mỹ tiếp tục là điểm đến lớn nhất, chiếm khoảng 53,2% kim ngạch xuất khẩu chỉ trong 2 tháng đầu năm. Ước tính cả năm, xuất khẩu sang Mỹ sẽ đạt khoảng 9 tỷ USD, tăng 24%. Tương tự, xuất khẩu sang EU cũng ghi nhận mức tăng đáng kể.

Tuy nhiên, đằng sau những con số tích cực là hàng loạt rào cản đang siết chặt. Tại Mỹ, các hàng rào thuế quan mới có thể được áp dụng trong thời gian tới, đe dọa trực tiếp đến lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp (DN) Việt. Các vụ kiện chống bán phá giá và nghi ngờ gian lận xuất xứ tiếp tục làm khó DN trong việc minh bạch chuỗi cung ứng.

Ở châu Âu, sau nhiều lần trì hoãn, Quy định chống phá rừng (EUDR) sẽ chính thức có hiệu lực từ cuối năm 2025. Theo đó, các sản phẩm gỗ muốn vào EU phải chứng minh được nguồn gốc hợp pháp và không liên quan đến phá rừng.

Cùng với đó là xu hướng “địa phương hóa chuỗi cung ứng” sau đại dịch COVID-19 và căng thẳng thương mại Mỹ – Trung. Các tập đoàn lớn tại Mỹ, EU, Nhật Bản đang đẩy mạnh việc tái cấu trúc chuỗi cung gần thị trường tiêu thụ, ưu tiên các quốc gia có cùng hệ giá trị hoặc là đối tác chiến lược. Sự thay đổi này đang định hình một thế giới “toàn cầu hóa đa cực”, phân hóa theo các nhóm lợi ích, thay vì một “sân chơi” toàn cầu đồng nhất như trước. Nếu không nâng cao giá trị nội tại và tính minh bạch, Việt Nam hoàn toàn có nguy cơ bị gạt khỏi các “chuỗi giá trị tin cậy” đang định hình lại.

Hoàn thiện hệ sinh thái nội địa: Chìa khóa phát triển bền vững

Để vượt qua thách thức và nắm bắt cơ hội, ngành nội thất Việt Nam cần xây dựng một hệ sinh thái công nghiệp đầy đủ và hiện đại. Hiện nay, ngành vẫn phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu, với kim ngạch nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ năm 2024 đạt 2,81 tỷ USD, tăng 28,1% so với năm 2023, trong đó gỗ nguyên liệu chiếm 85,2% (2,4 tỷ USD). Sự phụ thuộc này không chỉ làm tăng chi phí mà còn khiến DN dễ bị tổn thương trước biến động nguồn cung.

Một hệ sinh thái công nghiệp nội thất hoàn chỉnh và hiện đại cần hội tụ đầy đủ các yếu tố: Nguồn nguyên liệu bền vững (gỗ rừng trồng trong nước có chứng chỉ FSC), công nghiệp chế biến tiên tiến (máy móc, công nghệ hiện đại), nhà máy sản xuất quy mô, hệ thống thiết kế sáng tạo, thương hiệu nội địa đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế, mạng lưới phân phối rộng khắp và hệ thống hậu cần chuyên nghiệp. Việt Nam đã có những nền tảng nhất định như nguồn gỗ rừng trồng trên 2 triệu ha, lực lượng lao động lành nghề và năng lực sản xuất tốt. Tuy nhiên, những “mắt xích” còn thiếu hoặc yếu như công nghiệp cơ khí và phụ trợ (máy móc, linh kiện, phụ kiện), khả năng thiết kế sản phẩm đáp ứng thị hiếu đa dạng của từng thị trường, hệ thống phân phối quốc tế và đặc biệt là sự thiếu vắng các thương hiệu nội thất Việt có tầm vóc toàn cầu đang là những “điểm nghẽn” cần được tháo gỡ.

“Tự cường” để vươn xa

Việc chủ động kiểm soát chuỗi cung ứng trong một hệ sinh thái nội địa vững mạnh sẽ mang lại “lợi ích kép” cho các DN Việt Nam. Không chỉ giảm thiểu rủi ro phụ thuộc vào nguồn cung bên ngoài, DN còn có thể nâng cao khả năng  đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao về minh bạch nguồn gốc, phát triển bền vững và chứng  minh không gian lận xuất xứ. Những giá trị này sẽ trở thành “tấm hộ chiếu” giúp sản phẩm nội thất Việt Nam tự tin “bước chân” vào những thị trường khó tính nhất. Để đạt được bước phát triển chiến lược này, sự định hướng từ các cơ quan quản lý nhà nước đóng vai trò then chốt.

Tuy nhiên, yếu tố quyết định để hệ sinh thái này thực sự vận hành hiệu quả và bền vững nằm ở sự chủ động của chính các DN. Đó là sự chủ động đầu tư vào công nghệ sạch, vào thiết kế sáng tạo, chủ động minh bạch hóa chuỗi cung ứng và  chủ động liên kết, hợp tác để chia sẻ nguồn lực thay vì cạnh tranh đơn lẻ. Song song với đó là tinh thần trách nhiệm quốc gia, kiên quyết tránh để Việt Nam trở thành “bãi đáp” để “rửa” xuất xứ cho hàng hóa của nước khác. Nếu không cẩn trọng, ngành nội thất Việt Nam có thể đánh mất uy tín, phải đối mặt với các biện pháp trừng phạt thương mại kéo dài, gây ảnh hưởng tiêu cực đến hàng trăm nghìn lao động và DN trong chuỗi giá trị.

Đã đến lúc ngành chế biến gỗ và nội thất Việt Nam không chỉ dừng lại ở vai trò là “công xưởng gia công sản xuất” của thế giới mà cần vươn mình trở thành một trung tâm sản xuất có bản sắc riêng, có thiết kế, có thương hiệu mạnh mẽ và sở hữu một hệ sinh thái nội lực vững chắc. Những con số tăng trưởng ấn tượng trong năm qua đã chứng minh ngành có nền tảng, có tiềm năng và có cả thực lực. Việc hoàn thiện “bức tranh” còn lại phụ thuộc vào quyết tâm của từng DN và tầm nhìn dài hạn của toàn ngành.

Cơ hội đang rộng mở, nhưng thời gian không chờ đợi. Ngành nội thất Việt Nam cần hành động ngay hôm nay để tự cường và vươn xa.

Trần Việt Tiến

Chia sẻ bài viết:

Tin mới nhất

Bước chuyển mình của thị trường nội địa Việt Nam: Từ làn sóng ngoại nhập đến tăng trưởng bất ngờ

Thị trường nội thất Việt Nam đang trải qua một giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ, được thúc đẩy bởi tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, sự gia tăng tầng lớp trung lưu, và những thay đổi sâu sắc trong hành vi tiêu dùng....

Đào tạo Tư duy Lean & Cải tiến năng suất cho Khối văn phòng trong doanh nghiệp ngành Gỗ

Là một hoạt động nằm trong khuôn khổ Dự án “Hệ sinh thái năng suất vì việc làm bền vững cho doanh nghiệp ngành Gỗ Việt Nam” với sự hỗ trợ của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), khóa đào tạo “Tư duy Lean & Cải tiến năng suất cho khối văn phòng trong doanh nghiệp ngành Gỗ – Hướng đến hiệu quả và bền vững” do HAWA phối hợp cùng Viện Phát triển Quản trị & Công nghệ (IMT) tổ chức đã diễn ra thành công trong hai ngày 27–28/10/2025 tại TP.HCM....

Nội thất – xây dựng trước “cú huých” đảo chiều

Các kế hoạch đầu tư vào hạ tầng đang mạnh mẽ chưa từng có, tạo ra cơ hội mới cho thị trường nội thất - xây dựng. Trao đổi với Gỗ và Nội thất, ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) cho rằng cần tháo gỡ vướng mắc cho ngành nội thất - xây dựng nhiều hơn nữa, bởi sự liên thông gần gũi với hạ tầng và bất động sản (BĐS)....

Mở rộng hệ sinh thái, hướng đến kinh tế tái tạo

Chuyển đổi từ mô hình kinh tế tuần hoàn sang mô hình kinh tế tái tạo và xây dựng một hệ sinh thái hoàn chỉnh là con đường để doanh nghiệp (DN) Việt thực sự làm chủ trên sân nhà. ...

Khai thác sức bật từ thị trường trong nước

Thị trường nội địa đang nổi lên như một “lực hấp dẫn” mới của ngành gỗ Việt Nam. Là đơn vị tiên phong phân phối gỗ nhập khẩu “Gỗ Tây” , đồng thời là đơn vị tổ chức hội chợ Tavico Home cho các doanh nghiệp xuất khẩu quay về chinh phục thị trường trong nước, ông Võ Quang Hà, Chủ tịch Công ty cổ phần Tân Vĩnh Cửu (Tavico) cho biết trợ lực này không chỉ nhờ tín hiệu tích cực từ người tiêu dùng trẻ, sự ấm lên của bất động sản, mà còn bởi những thay đổi về hành chính, không gian làm việc, nhu cầu tiêu dùng ngày càng đa dạng....

TP. HCM bứt phá thành trung tâm đồ gỗ và nội thất thế giới

Sáng ngày 23/10/2025, tại khách sạn Rex, Hội Mỹ nghệ và chế biến Gỗ Thành phố Hồ Chí Minh (HAWA) đã tổ chức thành công Tọa đàm Ngành Gỗ & Nội thất Xuất khẩu TP HCM với chủ đề “Tâm điểm sản xuất & xuất khẩu toàn cầu”. Chương trình có sự chủ trì của […]

...

Đi nhanh để về đích trước

Bước sang quý III/2025, kinh tế thế giới ghi nhận nhiều biến động, đặc biệt là các chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ đã bắt đầu tác động lên hoạt động xuất khẩu hàng hóa toàn cầu. Tuy nhiên, theo Đại tá Bùi Văn Quỳ, Phó chủ tịch Hiệp hội cảng biển Việt Nam, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn, vẫn đang có những thuận lợi mang tính nền tảng để xuất khẩu của Việt Nam bứt phá trong thời gian tới....

Từ áp lực xuất khẩu đến tiềm năng nội địa

Ngày 25/9, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tuyên bố áp thuế 50% với tủ bếp và 30% với một số loại nội thất. Cộng với các biện pháp phòng vệ thương mại trước đó, áp lực với ngành gỗ xuất khẩu ngày càng lớn. Trong bối cảnh này, theo ông Nguyễn Chánh Phương - Phó chủ tịch HAWA, câu hỏi đặt ra: đâu là cơ hội cho doanh nghiệp nội thất Việt Nam? ...