Trước đây, các công ty Mỹ thường thuê các nước như Ấn Độ, Trung Quốc, Việt Nam… gia công. Xu hướng này hiện đã đảo ngược. đưa sản xuất trở lại trong nước đang thay thế cho hình thức gia công ở nước ngoài. Tương tự, những quốc gia/vùng lãnh thổ như Hồng Kông cũng đang hướng đến Mỹ như một cách để giảm chi phí hoạt động.

 Cân nhắc hồi hương

Trong thời kỳ đầu thử nghiệm tập đoàn đa quốc gia, việc chuyển sản xuất ra nước ngoài là hợp lý. Đa phần người tiêu dùng đồ nội thất, quần áo, hàng dệt may vui mừng vì được mua hàng giá hời. Còn các doanh nghiệp (DN) lớn được hưởng chi phí thấp ở nước ngoài. Tuy nhiên những năm gần đây, các thiên đường giá rẻ như Trung Quốc đã mất đi sức hấp dẫn do chi phí lao động tăng và bất ổn kinh tế xuất hiện ở phía bên kia bán cầu. Điều đó kết hợp với nguồn khí đốt tự nhiên giá rẻ dồi dào tại Mỹ và xu hướng địa phương hóa dẫn đến việc hình thành làn sóng hồi hương tại Mỹ.

Đầu năm 2024, một cuộc khảo sát do Boston Consulting Group thực hiện cho thấy 54% nhà sản xuất có trụ sở tại Mỹ đang cân nhắc chuyển hoạt động từ Trung Quốc về nước, trong khi 16% cho biết họ đã chuyển một phần hoạt động về nước.

Theo Reshoring Initiative (Sáng kiến hồi hương), một nhóm nghiên cứu do ngành công nghiệp tài trợ, sự kết hợp giữa hoạt động hồi hương sản xuất và đầu tư trực tiếp của nước ngoài đã mang lại 60.000 việc làm cho ngành sản xuất của Mỹ trong năm ngoái, so với 30.000 đến 50.000 việc làm ở nước ngoài. Con số không lớn nhưng đáng chú ý.

Airbus đến Alabama, Caterpillar rời Nhật Bản

Vào tháng 9/2024, hãng sản xuất máy bay có trụ sở tại Toulouse, Pháp đã công bố sẽ xây dựng một cơ sở trị giá 600 triệu USD tại Mobile, bang Alabama, tạo ra 1.000 việc làm.

Ngoài việc thoát được tỷ giá hối đoái EURO-USD và có được chỗ đứng tại sân sau của Boeing, động thái này giúp hãng khai thác chi phí lao động rẻ ở một tiểu bang có mức lương tối thiểu theo giờ là 7,25 USD (thấp nhất tại Mỹ), các cuộc đình công rất hiếm hoi và chế độ phúc lợi công việc rẻ hơn 30% so với ở châu Âu.

Vào tháng 8/2024, nhà sản xuất thiết bị hạng nặng Caterpillar có trụ sở tại Illinois công bố chuyển hoạt động sản xuất xe tải chuyên dụng từ Mexico về Victoria, Texas. Chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của HOLT CAT, Dave Harris, tuyên bố động thái này sẽ tạo ra 200 việc làm.

“Tác động sẽ vượt xa con số 200 việc làm ban đầu, nó nói lên cơ hội kinh tế mà HOLT và Caterpillar cùng nhìn thấy trong việc mở rộng doanh số, hỗ trợ phụ tùng và dịch vụ”, ông cho biết.

Hoa Kỳ từng là lựa chọn của nhiều DN

Năm 2013, nhà sản xuất hàng dệt may Trung Quốc Keer Group xây dựng cơ sở đầu tiên bên ngoài Trung Quốc tại quận Lancaster, South Carolina. Khoản đầu tư 218 triệu USD này tạo ra hơn 500 việc làm tại vùng sản xuất bông nói trên. Zhu Shan Qing, chủ tịch Keer Group cho biết: “Chúng tôi chọn đặt cơ sở đầu tiên tại Mỹ của mình ở South Carolina vì một số lý do, bao gồm tiểu bang có lực lượng lao động dồi dào, gần các nhà sản xuất bông và dễ dàng tiếp cận cảng”.

Apple cũng đã đưa tên mình vào danh sách “made in America” vào năm 2013 thông qua việc đầu tư 100 triệu USD xây dựng dòng sản phẩm Mac Pro tại Texas. “Sản phẩm được lắp ráp tại Texas, bao gồm các bộ phận được sản xuất tại Illinois và Florida, dựa trên thiết bị được sản xuất tại Kentucky và Michigan”, Tim Cook nói với báo chí. Để cuối cùng, máy tính được đóng dấu cam kết “lắp ráp tại Hoa Kỳ”. Tuy nhiên, động thái này chủ yếu mang tính biểu tượng vì phần lớn doanh thu của Apple vẫn đến từ iPad và iPod được sản xuất tại Trung Quốc.

Nhà sản xuất máy tính Trung Quốc Lenovo đã mở một cơ sở sản xuất tại North Carolina vào giữa năm 2013. Mặc dù cơ sở trị giá 2 triệu USD này chỉ tạo thêm 115 việc làm nhưng sự hiện diện của thương hiệu này tại North Carolina được định giá sẽ tạo ra khoảng một tỷ USD trong doanh thu hằng năm của tiểu bang.

Trong nửa thập kỷ qua, Brooks Brothers đã nỗ lực loại bỏ logo “made in China” thường được gắn trên quần áo của mình. Và họ đã làm được. Năm 2013, công ty may mặc này đã tăng cường nỗ lực sản xuất 70% vest tại Haverhill, Massachusetts, sử dụng 475 lao động. Công ty cũng sản xuất cà-vạt tại Long Island City, New York và 10% áo sơ mi tại Garland, North Carolina.

Đặc biệt, trong 5 thập niên qua, gã khổng lồ bán lẻ Walmart đã chuyển 4.444 việc làm từ vô số quốc gia trở lại Mỹ. Công ty còn cam kết mua thêm 250 tỷ USD sản phẩm được sản xuất tại Mỹ vào năm 2023 để hỗ trợ tạo việc làm cho người Mỹ.

Cho đến nay, đã có 38 công ty đưa sản xuất trở về nước để cung cấp cho chuỗi cung ứng. Tuy nhiên việc lựa chọn nơi sản xuất không phải là con đường một chiều. Khi đồng USD mạnh lên, các nhà sản xuất có thể quay lại các tuyến đường rẻ hơn. Nhưng khi công nghệ cải thiện và năng lực sản xuất cũng cải thiện, đừng ngạc nhiên nếu các DN lớn ở nước ngoài có chút “nhớ nhà”.

Hiệp Ca