Hơn hai thập kỷ qua, ngành gỗ Việt Nam đã khẳng định vai trò không thể thay thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. Đặc biệt, Thành phố Hồ Chí Minh giữ vị thế đầu tàu với 50% tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ cả nước – con số thể hiện sức mạnh tập trung của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
Từ khởi đầu đến biểu tượng sáng tạo
Ngành gỗ và nội thất Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ đóng góp vào GDP mà còn phản ánh tinh thần sáng tạo, năng lực thiết kế và bản lĩnh hội nhập của doanh nghiệp (DN) Việt. Những sản phẩm gỗ “Made in Vietnam” đã hiện diện trong nhiều công trình, khách sạn, nhà hàng 5 sao khắp thế giới – minh chứng cho tay nghề và uy tín được khẳng định ở thị trường quốc tế.
Thành phố Hồ Chí Minh đang đặt ra tầm nhìn chiến lược: Trở thành một trong 100 thành phố đáng sống nhất thế giới vào năm 2030 và vào top 100 đô thị lớn nhất toàn cầu vào năm 2045. Sau khi hoàn tất quy hoạch mới, liên kết vùng giữa Thành phố Hồ Chí Minh – khu vực Bình Dương – khu vực Vũng Tàu sẽ hình thành một siêu khu kinh tế gần 14 triệu dân, tạo động lực phát triển mạnh mẽ. Trong bức tranh ấy, ngành gỗ – một trong 10 nhóm sản phẩm công nghiệp chủ lực – được kỳ vọng tiếp tục giữ vai trò đầu tàu, thể hiện tầm vóc của một “ngành công nghiệp sáng tạo”.
Cơ hội và thách thức
Xu hướng tiêu dùng toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ sang các sản phẩm bền vững, thân thiện môi trường và có nguồn gốc rõ ràng. Song các tiêu chuẩn mới như Quy định EUDR của châu Âu đặt ra yêu cầu ngày càng khắt khe. Tuy vậy, thách thức cũng chính là cơ hội. Ngành gỗ Việt Nam luôn thích ứng và bứt phá trong biến động. Để tiếp tục khẳng định vị thế, ngành cần một chiến lược tái cấu trúc toàn diện, dựa trên ba trụ cột: Xanh – Số – Sáng tạo.
Trụ cột Xanh – Thân thiện, minh bạch, bền vững. Xanh không chỉ là xu hướng mà là yêu cầu sống còn. Ngành gỗ cần hướng đến quy trình sản xuất thân thiện môi trường, giảm thiểu tác động tiêu cực đến thiên nhiên. Mỗi sản phẩm phải có “lý lịch” rõ ràng – minh bạch nguồn gốc, có thể truy xuất toàn bộ chuỗi cung ứng. Giảm phát thải carbon trong sản xuất và vận chuyển trở thành ưu tiên hàng đầu. Thành phố Hồ Chí Minh sẽ hỗ trợ DN xây dựng cơ sở dữ liệu nguồn gốc gỗ đạt chuẩn EUDR nhằm bảo vệ thương hiệu quốc gia và mở rộng thị trường xuất khẩu.
Trụ cột Số – Chuyển đổi số toàn diện. Công nghệ chính là giá trị cốt lõi của sản phẩm gỗ hiện đại. Chuyển đổi số là điều kiện bắt buộc để cạnh tranh. Ngành gỗ cần ứng dụng công nghệ 4.0, tự động hóa, trí tuệ nhân tạo (AI) để tối ưu quy trình sản xuất; xây dựng chuỗi cung ứng thông minh từ rừng trồng đến sản phẩm cuối cùng. Song song đó cần phát triển năng lực quản trị số – dùng dữ liệu để ra quyết định nhanh, chính xác và linh hoạt hơn.
Trụ cột Sáng tạo – Hồn Việt, giá trị cao. Sáng tạo là chìa khóa giúp ngành gỗ bước lên nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu, biến sản phẩm không chỉ là đồ dùng mà còn là tác phẩm mang bản sắc dân tộc. Là đầu tư mạnh mẽ cho nghiên cứu – phát triển (R&D) để tạo ra những thiết kế độc đáo, tinh tế. Và hơn hết là xây dựng thương hiệu Việt – hướng đến giá trị gia tăng bền vững và uy tín dài lâu.
Trở thành trung tâm sản xuất đồ gỗ khu vực
Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ định hướng mà còn cam kết cụ thể: Đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng giao thông, kết nối vùng bằng các tuyến xuyên tâm, cao tốc và đặc biệt là hệ thống đường sắt container vận chuyển hàng hóa từ Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai xuống cảng Cái Mép.
Tuyến vận tải chiến lược này sẽ giúp giảm đáng kể chi phí logistics, nâng cao sức cạnh tranh cho hàng xuất khẩu. Thành phố cũng đang quy hoạch lại không gian phát triển công nghiệp, hình thành các trọng điểm chiến lược. Bao gồm: Trung tâm nguyên liệu, trung tâm triển lãm công nghiệp quốc tế kết nối đầu tư và quảng bá năng lực ngành gỗ Việt Nam ra thế giới.
Với phương châm “DN là chủ lực, là động lực”, Thành phố Hồ Chí Minh cam kết tháo gỡ nhanh các vướng mắc về thủ tục hành chính, hoàn thuế, tận dụng cơ chế đặc thù để tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, hiệu quả nhất. Chiến lược tái cấu trúc rõ ràng và sự đồng hành giữa chính quyền – DN – hiệp hội kỳ vọng giúp ngành gỗ và nội thất Thành phố Hồ Chí Minh giữ vững vị thế đầu tàu, tiến tới trở thành trung tâm sản xuất đồ gỗ của khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Quan trọng hơn, ngành sẽ vươn lên làm chủ chuỗi cung ứng toàn cầu, định vị thương hiệu “Made in Vietnam” gắn với giá trị sáng tạo, chất lượng và bản sắc.
Ba hướng đi chiến lược
Để hiện thực hóa mục tiêu gia tăng vị thế, ngành gỗ Thành phố Hồ Chí Minh cần tập trung vào ba hướng đi chiến lược. Thứ nhất là hình thành các cụm phát triển ngành (industry cluster) – nơi DN, cơ sở nghiên cứu, trường đào tạo và dịch vụ hỗ trợ liên kết chặt chẽ tạo nên hệ sinh thái hoàn chỉnh thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Thứ hai, đẩy mạnh chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, gắn với mô hình kinh tế tuần hoàn và kinh tế tri thức. Cuối cùng, tăng cường liên kết “ba nhà” – Chính quyền tạo hành lang pháp lý và hỗ trợ chính sách, DN là trung tâm sáng tạo và hiệp hội mà tiêu biểu là HAWA đóng vai trò hạt nhân kết nối, dẫn dắt hệ sinh thái ngành.
Nguyễn Văn Được, Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh
H.H ghi
