Theo Grand View Research, quy mô thị trường nội thất Hoa Kỳ là 172,33 tỷ USD trong năm 2024, dự kiến tăng trưởng với tốc độ CAGR khoảng 6,2% từ 2025 đến 2033.
Vị thế khó thay thế
Dù có chính sách của chính quyền mới là cố gắng dịch chuyển chuỗi sản xuất cung ứng toàn cầu quay trở lại Hoa Kỳ, nhưng rõ ràng là Hoa Kỳ không đủ lực lượng để có thể tự sản xuất mà vẫn cần đến nhà cung ứng ở các quốc gia khác. Trong đó, Việt Nam là ứng cử viên hàng đầu. Thực tế, thời gian vừa qua, các quyết sách về thuế đối ứng mà Hoa Kỳ đưa ra phần nào ảnh hưởng đến tâm lý của các nhà mua hàng. Nhưng trong bối cảnh căng thẳng thương mại Hoa Kỳ – Trung Quốc hiện nay, vẫn có nhiều nhà mua hàng đang dịch chuyển đơn hàng từ các thị trường rủi ro như Trung Quốc sang Việt Nam, tạo ra nhiều cơ hội mới.
Trong năm 2024, Việt Nam là nguồn cung nội thất gỗ lớn nhất cho Hoa Kỳ, với tổng giá trị khoảng 6,8 tỷ USD. Xét về nội lực, công nghiệp nội thất Việt Nam hiện đang phát triển mạnh mẽ với sự tham gia của hơn 6.000 doanh nghiệp (DN) chế biến gỗ trên toàn quốc. Trong đó 45% có khả năng tham gia xuất khẩu. Tỷ lệ giữa DN FDI và DN Việt Nam tương đối cân bằng. Chính sách đóng cửa rừng tự nhiên, phát triển rừng trồng đã giúp ngành nội thất Việt Nam dần chủ động được nguồn nguyên liệu trong nước. Hiện cả nước có khoảng 4,7 triệu hecta rừng trồng, diện tích này vẫn tiếp tục tăng, góp phần đảm bảo tính bền vững trong chuỗi cung ứng của ngành, giảm thiểu rủi ro phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu.
Ngành chế biến gỗ Việt Nam có lợi thế nhân công rất lớn. Về chi phí, rất cạnh tranh với khoảng hơn 300 USD/tháng, thấp hơn đáng kể so với các đối thủ. Lợi thế này có được nhờ việc duy trì nền nông nghiệp tốt, giúp chi phí sinh hoạt của người lao động tương đối thấp. Mặc dù vẫn còn thiếu hụt đáng kể ở phân khúc công nhân kỹ thuật và quản lý cấp trung nhưng lực lượng lao động đông đảo với kỹ năng tay nghề phù hợp vẫn là lợi thế lớn của DN chế biến gỗ Việt Nam. Sau nhiều năm nuôi dưỡng nguồn lực thiết kế thông qua giải thưởng Hoa Mai do HAWA tổ chức, ngành gỗ bắt đầu thụ hưởng được thành tựu. Đội ngũ thiết kế nội thất trẻ của Việt Nam đang làm việc tại các DN chế biến, các studio… ngày một nhiều hơn, mang đến thị trường nhiều sản phẩm sáng tạo. Bên cạnh thiết kế, nguồn lực gen Z và Alpha có khả năng nhạy bén với quá trình số hóa cũng giúp DN trong ngành chuyển đổi số, tiếp cận ngày càng sâu hơn trong kinh doanh thương mại điện tử.
Chủ động ứng phó
Từ đầu nhiệm kỳ IX, HAWA đã kêu gọi tinh thần làm chủ chuỗi cung ứng, các DN trong ngành đang mạnh dạn chuyển đổi để đạt được mục tiêu này. Cụ thể, ngành đang tập trung vào việc tối ưu hóa chuỗi cung ứng thông qua xây dựng liên kết chặt chẽ giữa nguyên liệu, nhà máy và logistics để giảm giá thành. Một hướng đi chiến lược khác là chuyển đổi từ mô hình gia công OEM (nhà sản xuất thiết bị gốc) sang ODM (nhà sản xuất thiết kế ban đầu). Mặc dù đây là quá trình đòi hỏi thời gian tích lũy tài chính và kiến thức, đặc biệt trong lĩnh vực thiết kế và trải nghiệm người dùng, nhưng đây là con đường tất yếu để nâng cao giá trị sản phẩm. Từ triển lãm HawaExpo 2024, khách mua hàng quốc tế đã có dịp mục sở thị hàng loạt các thiết kế mới do chính các DN nội thất Việt Nam phát triển. Cho đến hiện tại, dù chưa thực sự bùng nổ nhưng hầu như các DN lớn trong ngành đều đã tiến đến khoản đầu tư này. Đội ngũ thiết kế nội thất Việt Nam trẻ, giàu năng lượng và sáng tạo nay đã có đất dụng võ, gắn bó được với nghề.
Mặc dù thị trường Hoa Kỳ vẫn quan trọng và phù hợp với tiêu chuẩn sản phẩm Việt Nam, các DN vẫn tiếp tục tận dụng các ưu thế từ các hiệp định thương mại để có lợi thế cạnh tranh tại các thị trường châu Âu, Australia và châu Á – Thái Bình Dương đặc biệt là Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ.
Bên cạnh chủ động tìm kiếm thị trường tiềm năng, DN nội thất Việt Nam còn mạnh dạn thử sức ở các phương thức kinh doanh mới. Cụ thể là thương mại điện tử xuyên biên giới, nền tảng được dự báo sẽ chiếm khoảng 20% tổng giá trị xuất khẩu trong 5 năm tới. DN nội thất Việt Nam đang thâm nhập các kênh như: Amazon, Alibaba, Wayfair, Walmart, Costco, Home Depot, Lowe… Khá nhiều DN đã có được thành công ban đầu và đang mở rộng hơn nữa trên nền tảng online. Không ít DN đã mở DN tại Hoa Kỳ, chủ động thâm nhập thị trường để tiếp cận người dùng.
Chính sách mới của Tổng thống Donald Trump có thể khiến chi phí tăng lên, nhưng ngành gỗ có lợi thế về việc nhập khẩu nguyên liệu gỗ tròn, gỗ xẻ từ Hoa Kỳ rất nhiều, với tỷ lệ nội địa hóa rất cao. Ngành đã chuẩn bị kịch bản ứng phó. Với mức thuế 20%, được xem là “dễ thở” cho ngành chế biến gỗ Việt Nam, cơ hội phía trước khá rộng mở. DN có thể áp dụng “công thức 1/4”: Chi phí được chia sẻ giữa bốn bên gồm nhà sản xuất, nhà thương mại, nhà bán lẻ và phần còn lại là người dùng cuối, mỗi bên gánh khoảng 5%. Khi đó, DN sản xuất cần tối ưu hóa các chi phí khác, đặc biệt là logistics để duy trì khả năng cạnh tranh.
Đứng trước căng thẳng thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, Việt Nam đang nỗ lực để có thể cân bằng lợi ích trong quá trình định hình lại chuỗi cung ứng. Trong chiến lược cân bằng này, ngành chế biến gỗ sẽ nỗ lực hơn nữa trong việc sử dụng triệt để thế mạnh nguồn lực lao động trẻ, năng động, nguồn nguyên liệu rừng trồng có nguồn gốc, kết nối chặt chẽ các DN để kiến tạo hệ sinh thái ngành làm mạnh, cạnh tranh… để có thể nâng cao giá trị, tối ưu hóa lợi nhuận và phát triển bền vững.
Nguyễn Chánh Phương – Phó chủ tịch HAWA
M.P ghi
