Sáng kiến xây dựng chuỗi cung ứng gỗ bền vững toàn cầu của Trung Quốc đặt Việt Nam ở vị trí quan trọng. Tuy nhiên, để xây dựng chuỗi cung ứng ngành gỗ Việt – Trung bền vững, cần có những nỗ lực nhất định.
Tăng chất lượng hợp tác
Với chính sách phát triển lâm nghiệp bền vững, Việt Nam là một trong ba quốc gia đầu tiên ký kết và thực hiện đối tác tình nguyện với Liên minh châu Âu (EU) về việc thực thi luật lâm nghiệp và thương mại gỗ bền vững thông qua Hiệp định VPA/FLEGT. Hiện, Việt Nam có hơn 6.000 DN trong ngành gỗ, trong đó có khoảng 700 – 800 DN có vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt là từ Trung Quốc. Ngành công nghiệp gỗ Việt Nam phát triển mạnh mẽ nhờ hai yếu tố lợi thế lớn: Chi phí lao động thấp và nguồn nguyên liệu gỗ dồi dào từ các khu rừng trồng. Mức lương trong ngành gỗ dao động từ 340 – 550 USD/tháng/người, giúp giảm chi phí sản xuất và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Thống kê từ Chương trình chính sách thương mại và tài chính lâm nghiệp Hoa Kỳ – Forest Trends cho thấy, dăm gỗ là mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam sang Trung Quốc, chiếm khoảng 60% trong tổng lượng xuất khẩu dăm gỗ của Việt Nam. Tuy nhiên, theo tiến sĩ Tô Xuân Phúc – Giám đốc Forest Trends Việt Nam, DN Việt Nam chủ yếu xuất khẩu dăm gỗ và ván ép chất lượng thấp. Điều này đã tạo ra những thách thức về giá trị gia tăng và tính hợp pháp trong thương mại. “Thực tế Việt Nam và Trung Quốc cần thúc đẩy các hợp tác về công nghệ và đầu tư để hoạt động sản xuất tại Việt Nam có hiệu quả cao hơn”, ông Phúc nói.
Đồng quan điểm, bà Trương Lịch Yến – Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Lâm sản Trung Quốc (CNFPIA) cho biết, sáng kiến xây dựng chuỗi cung ứng gỗ bền vững toàn cầu của Trung Quốc xác định Việt Nam là một mắt xích quan trong. Do vậy, hợp tác giữa DN hai quốc gia để hình thành một chuỗi cung ứng xanh và bền vững, nhằm đáp ứng nhu cầu nguyên liệu sạch cho sản xuất giấy và các sản phẩm gỗ là điều hết sức cần thiết.
Tập trung vào mục tiêu bền vững
Là một quốc gia cung ứng đồ nội thất cho các thị trường khó tính như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản… Việt Nam hiện đang tuân thủ hệ thống quản lý gỗ hợp pháp của mình, với các chính sách nghiêm ngặt để đảm bảo nguồn gỗ hợp pháp và bền vững, như việc cấm khai thác gỗ rừng tự nhiên. Theo giáo sư Su Haiying (Viện Nghiên cứu chính sách và thông tin lâm nghiệp Trung Quốc) việc đưa ra những giải pháp nhằm thúc đẩy tính hợp pháp trong thương mại gỗ, bao gồm việc xây dựng các công cụ tự đánh giá tính bền vững và truy xuất nguồn gốc gỗ, đồng thời đề xuất việc tăng cường hợp tác quốc tế để cải thiện quản trị chuỗi cung ứng và giảm thiểu rủi ro môi trường. “Rất cần thiết phải có các công cụ chung để truy xuất nguồn gốc của gỗ trong chuỗi cung ứng, từ đó đảm bảo tính hợp pháp và bền vững trong thương mại”, giáo sư Su Haiying nhấn mạnh.

Bên cạnh công tác truy xuất nguồn gốc, ông Jin Hui – Giám đốc Phòng Phát triển chiến lược Công ty giấy Trung Quốc, việc tăng giá trị cho công tác chế biến gỗ, sản xuất dăm hay giấy… không thể chỉ do DN tự phát triển mà cần có sự hỗ trợ từ chính sách và quy hoạch đồng bộ của Nhà nước. “Chế biến gỗ hiện nay yêu cầu tiêu chuẩn bảo vệ môi trường cao, ảnh hưởng tới cộng đồng đặc biệt là trong sản xuất giấy, gỗ nhân tạo… Chính sách phát triển cần chú trọng đến việc bảo vệ môi trường và đầu tư vào công nghệ máy móc chất lượng cao”, ông Jin Hui nói. Ngoài ra, việc phát triển nguyên liệu đầu vào như gỗ dăm cũng cần phải được nghiên cứu kỹ lưỡng và không chỉ quản lý nguồn nguyên liệu chính mà còn liên quan đến các hóa chất và mối quan hệ với các ngành khác.
Vì sự phức tạp và đòi hỏi ngày càng cao của thị trường tiêu dùng nội thất và cả sản phẩm của ngành chế biến gỗ, các diễn giả đều thống nhất tính cần thiết phải tăng cường hợp tác thông tin và tạo dựng nền tảng chung giữa các DN và hiệp hội ngành gỗ hai nước. “Vì sự thịnh vượng chung, hai quốc gia cần tăng cường đối thoại cấp cao và hợp tác chặt chẽ hơn trong các diễn đàn quốc tế, cũng như thúc đẩy công nghệ và sử dụng dữ liệu để xây dựng một hệ thống chuỗi cung ứng linh hoạt và bền vững”, tiến sĩ Zang Junzuo Chương trình hợp tác đầu tư thương mại quốc tế giữa Vương Quốc Anh và Trung Quốc – InFIT khẳng định.
Nguyễn Hạnh