Bài viết được trích dựa trên tài liệu chính thức của GIZ – Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức, đơn vị đồng hành cùng Việt Nam trong việc thực thi Hiệp định VPA/FLEGT và cải thiện Hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp (VNTLAS). Chi tiết vui lòng tải file đính kèm cuối bài viết này.
————-
Ngày 15/11/2024, Chính phủ Việt Nam chính thức có hiệu lực Nghị định 120/2024/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 102/2020/NĐ-CP về Hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp Việt Nam (VNTLAS). Đây là bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý nhằm đảm bảo nguồn gốc gỗ hợp pháp, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe từ thị trường quốc tế và thúc đẩy phát triển bền vững ngành lâm nghiệp.
Bài viết dưới đây cung cấp toàn cảnh các điểm mới trong Nghị định 120/2024, tập trung vào những quy định mà doanh nghiệp chế biến gỗ và sản xuất, thương mại nguyên liệu (TCMN) cần nắm bắt để chủ động điều chỉnh hoạt động, nâng cao tính tuân thủ và giữ vững vị thế cạnh tranh trên thị trường.
1. Minh bạch hơn trong quản lý gỗ nhập khẩu:
Doanh nghiệp nhập khẩu gỗ và nguyên liệu TCMN cần lưu ý:
– Thời hạn công bố danh mục loài gỗ nhập khẩu được kéo dài từ 6 tháng lên 1 năm, giúp doanh nghiệp có thời gian chủ động cập nhật thông tin.
– Mẫu kê khai nhập khẩu gỗ được hợp nhất và bổ sung khai báo chi tiết về quốc gia xuất khẩu, nơi khai thác, loài gỗ rủi ro, và các sản phẩm gỗ hỗn hợp, giúp nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong chuỗi cung ứng.
– Hồ sơ giấy sau khi làm thủ tục hải quan sẽ được trả lại cho chủ gỗ để lưu trữ, thuận tiện cho việc kiểm tra, truy xuất nguồn gốc về sau.
Đây là cơ hội để doanh nghiệp xây dựng hệ thống quản lý chuỗi cung ứng chặt chẽ, đồng thời là thách thức trong việc chuẩn bị đầy đủ giấy tờ, chứng từ hợp pháp.
2. Quy định xác nhận nguồn gốc gỗ xuất khẩu đồng bộ, không phân biệt thị trường
Trước đây, các lô hàng gỗ xuất khẩu từ rừng trồng trong nước xuất khẩu ngoài EU không cần xác nhận nguồn gốc. Nghị định 120 đã loại bỏ quy định này, yêu cầu tất cả lô hàng gỗ xuất khẩu phải được xác nhận rõ ràng nguồn gốc hợp pháp, không phân biệt thị trường đích.
Đối với doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu gỗ, đây là điểm mới quan trọng để tránh rủi ro pháp lý và bảo vệ uy tín thương hiệu trên thị trường quốc tế.
3. Hệ thống phân loại doanh nghiệp mở rộng và tăng cường hiệu lực
Nghị định 120 mở rộng phân loại doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng gỗ, bao gồm cả doanh nghiệp trồng, khai thác, chế biến, nhập khẩu, xuất khẩu gỗ và nguyên liệu TCMN.
– Doanh nghiệp được phân thành nhóm I (tuân thủ tiêu chí) và nhóm II (chưa tuân thủ hoặc mới thành lập).
– Thời gian phân loại lại nhóm I là 2 năm một lần.
– Doanh nghiệp không nộp hồ sơ hoặc vi phạm tiêu chí có thể bị chuyển sang nhóm II, ảnh hưởng đến uy tín và khả năng tiếp cận thị trường.
Việc này đòi hỏi doanh nghiệp chế biến và TCMN phải chú trọng xây dựng hệ thống tuân thủ, đồng thời chuẩn bị hồ sơ, tài liệu đầy đủ để duy trì nhóm phân loại cao.
4. Khái niệm gỗ hợp pháp được làm rõ và chặt chẽ hơn
Điểm đáng chú ý với doanh nghiệp là:
– Gỗ sau xử lý tịch thu không còn được coi là gỗ hợp pháp, không được sử dụng thương mại.
– Yêu cầu tuân thủ pháp luật tại quốc gia, vùng lãnh thổ nơi khai thác, trung chuyển và xuất khẩu được bổ sung.
– Thuật ngữ “loài gỗ” được dùng thay cho “loại gỗ” để đảm bảo chính xác và rõ ràng.
Điều này nâng cao tiêu chuẩn pháp lý cho nguyên liệu đầu vào, buộc doanh nghiệp phải tăng cường kiểm soát nguồn gốc và hợp pháp hóa nguyên liệu.
5. Bỏ cấp phép FLEGT cho gỗ tạm nhập, tái xuất và gỗ sau xử lý tịch thu
Nghị định 120 bãi bỏ cấp phép FLEGT đối với các lô hàng này, giảm bớt thủ tục hành chính cho doanh nghiệp trong hoạt động tái xuất hoặc tạm nhập khẩu nguyên liệu, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí.
6. Thách thức và khuyến nghị dành cho doanh nghiệp chế biến gỗ và TCMN
Thách thức:
– Chuỗi cung ứng ngày càng dài và phức tạp, đòi hỏi doanh nghiệp tăng cường quản lý, minh bạch nguồn nguyên liệu.
– Chi phí tuân thủ pháp luật, đầu tư công nghệ quản lý dữ liệu và chứng nhận hợp pháp ngày càng cao.
– Rủi ro mất thị trường nếu không cập nhật kịp thời hoặc không tuân thủ quy định mới.
Khuyến nghị:
– Xây dựng và củng cố hệ thống trách nhiệm giải trình minh bạch trong quản lý nguyên liệu đầu vào và đầu ra.
– Đầu tư công nghệ quản lý chuỗi cung ứng và hệ thống dữ liệu gỗ hợp pháp.
– Tham gia các chương trình đào tạo, cập nhật kiến thức pháp luật trong nước và quốc tế (VPA/FLEGT, EUDR, Đạo luật Lacey).
– Tích cực phối hợp với các hiệp hội ngành gỗ để nhận hỗ trợ kỹ thuật và truyền tải phản hồi tới cơ quan quản lý.
Việc nắm bắt nhanh, ứng dụng hiệu quả các quy định mới sẽ giúp doanh nghiệp duy trì lợi thế cạnh tranh, mở rộng thị trường và phát triển bền vững trong ngành công nghiệp gỗ ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn.
Quý doanh nghiệp vui lòng tải tệp đính kèm tại đây: https://hawa.vn/wp-content/uploads/2025/06/2025-05-15-FLEGT-Policy-brieft-Decree-120-VN.pdf
